مراسم حنابندان از گذشته تا به امروز و نحوه برگزاری آن

مراسم حنابندان از گذشته تا کنون

حنابندان، نزد اقوام ایرانی رسمی قدیمی است. ایرانیان باستان حنا را نشانه‌ای از مهر و نیکبختی و شادی می‌دانستند.

برگزاری مراسم حنابندان همچون برخی رسوم دیگر طی گذشت زمان کمرنگ شده یا با برخی تغییرات شاهد جشن حنابندان هستیم.

برخی خانواده‌ها به‌دلیل هزینه‌های گزاف ازدواج معمولا از برگزاری مراسم حنابندان صرف‌نظر می‌کنند؛ البته هنوز در بیشتر روستاها و بخصوص شهرهای جنوبی کشور مراسم حنابندان، جزء لاینفک مراسم عروسی می‌باشد.

بسياري از آيينهای مراسم حنابندان ريشه هاي مشترك و شيوه هاي اجرايي يكساني دارند و برخي ديگر از آئین های حنابندان با وجود ريشه هاي مشترك، با شيوههاي متفاوتي برگزار مي شوند.

بنابراين سير جغرافيايي و تاريخي آيين های مراسم حنابندان با توجه به فرهنگهاي مختلف از گذشته تا به امروز گوياي اين امر است كه تغييراتي در  آيين حنابندان ايجاد شده است.

مراسم حنابندان، جشن خداحافطی عروس

مراسم حنابندان، جشنی است که در واقع مراسم خداحافظی عروس بوده و در آخرین شب اقامت عروس به‌طور رسمی در خانه پدری برگزار می‌شود.

مراسم حنابندان در هر یک از شهرهای کشورمان به‌شکلی خاص برگزار می‌شود، ولی در اصل آماده کردن حنا (خیساندن آن) و آغشته کردن دست و پای عروس و گاهی داماد به حنا می‌باشد.

آیین مراسم حنابندان

در زمان‌های نه چندان دور در مراسم حنابندان، خانمها دستشان را به حنایی که دورتادور مراسم گرداننده می‌شد آغشته می‌کردند و این آیین مراسم حنابندان همچنان در روستاها و شهرهای کوچک ایران پابرجاست.

در گذشته برای مراسم حنابندان، معمولا حنا در منزل داماد تهیه می‌شد و داماد همراه خانواده‌اش حنا را با ساز و دهل به منزل عروس می‌بردند و با اجازه بزرگترها مراسم حنابندان انجام می‌شد. خواهر عروس دستان عروس و برادر داماد دستان داماد را حنا می‌بستند.

در برخی مناطق در حالی که عروس شال قرمز رنگی روی سر خود انداخته، دست راست خود را بالای سرش گرفته و مهمانان خصوصا اقوام داماد هدایایی مانند سکه‌های طلا کف دست عروس قرار می‌دهند.

مراسم حنابندان از گذشته تا به امروز و نحوه برگزاری آن

مکانها و نام های محلی مراسم حنابندان

مكانهاي برگزاري مراسم حنابندان:

شامل:  آيين هورزان دماوند بخش آبسرد، بلوچستان، تهران، خراسان، رمشك، سروستان، سه هزار تنكابن، شوشتر، فش، كلاردشت.

نامهاي محلي كه براي مراسم حنابندان در هر منطقه از ايران انتخاب شده، بنابر فرهنگ و رسوم از گذشته تاكنون متفاوت بوده اند.

از جمله نامهای رایج برای مراسم حنابندان مي توان به: حينابنون، انيبندان، حنابندان يا حنابندون و … اشاره كرد.

شمار دفعاتي كه مراسم عروسي انجام مي شود به طور معمول دو شب است؛ يعني قبل از عروسي مراسم حنابندان انجام مي گيرد كه در گذشته به مدت سه روز تا يك هفته برگزار ميشده است.

از گذشته تاكنون پذيرايي بيشتر با شيريني، ميوه، شربت، نُقل و صرف ناهار و شام و … همراه بوده است.

مراسم حنابندان در سیستان و بلوچستان

در سیستان مراسم حنابندان بیش از یک روز به‌ طول می‌انجامد.

شب اول مراسم حنابندان که به اصطلاح محلی «سرشویی» گفته می‌شود، مقدار زیادی حنا خیسانده و آماده می‌کنند، برای اطلاع اقوام و همسایگان نیز مقداری در خانه آنها توزیع می‌شود. برای برگزاری مراسم حنابندان افراد در خانه داماد جمع شده و سینی حنا را روی سر یکی از افراد قرار داده و به سمت خانه عروس حرکت می‌کنند.

برای مراسم حنابندان طی مسیر ابیات و شعر هایی را با کف زدن و شادی می‌خوانند.

امشب حنا می بنده / به دست و پا می بنده / اگر حنا نباشه آب طلا می بنده / حنا حنا می بنده به دست و پا می بنده / حنای زابل جانه فامیل شاه (داماد) می بنده/ حنا حنایه، حنا چه خوش نمایه / دست عروس نبندین، تا مادرش بیایه.

بعد بر اساس یک آیین قدیمی مراسم حنابندان، درب خانه عروس را بسته و اقوام عروس پشت در می‌ایستند و ابیاتی سمبلیک را در دو طرف در، هر دو خانواده می‌خوانند که بیانگر نزاعی ظاهری بین داماد و مادر عروس می‌باشد، یعنی نمی‌خواهد دخترش را از خودش دور کرده و به خانه شوهر بفرستد.

اقوام داماد / در واکنه در واکنه حنا میاره ور شما

اقوام عروس / حنای شما مال شما ما زن نداریم ور شما

اقوام داماد / در واکنه در واکنه ساعت می آره ور شما

اقوام عروس / ساعت شما مال شما ما زن نداریم ور شما

اقوام داماد / در واکنه در واکنه دستمال میاره ور شما

اقوام عروس / دستمال شما مال شما ما زن نداریم ور شما

تا اینکه در نهایت به احترام نام داماد و نه به خاطر هدایا در را باز کرده و اقوام داماد وارد خانه عروس می‌شوند.